حضرت آیت الله نظری منفرد دام ظله در کتاب «قصه کربلا» در ابتدای این بحث، برخی از روایات وارد شده در این باب را ذکر می کند و بعد از ذکر روایات، نتیجه ای که از روایات وارد شده درباره ی زیارت حضرت سیدالشهداء علیه السلام بدست می آید را ذکر می کند.

ایشان در ابتدا می فرمایند:

روایات بسیاری در فضیلت زیارت آن حضرت بلکه در وجوب آن آمده است:

۱: از امام صادق علیه السّلام روایت شده است که فرمود: زِیَارَهُ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ وَاجِبَهٌ عَلَى کُلِّ مَنْ یُقِرُّ لِلْحُسَیْنِ بِالْإِمَامَهِ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل؛ زیارت حسین بن علی علیهماالسّلام بر هر کسی که به امامت حسین علیه السّلام از طرف خدای عزّ و جلّ اقرار دارد، واجب است.[۱]

۲: قَالَتْ قَالَ لِی یَا أُمَّ سَعِیدٍ تَزُورِینَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ قَالَتْ قُلْتُ نَعَمْ فَقَالَ لِی زُورِیهِ فَإِنَّ زِیَارَهَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ وَاجِبَهٌ عَلَى الرِّجَالِ وَ النِّسَاء؛ زنی به نام امّ سعید می گوید: حضرت صادق علیه السّلام به من فرمود: آیا مزار حسین علیه السّلام را زیارت می کنی؟! عرض کردم: آری! آن حضرت فرمود: امّ سعید! مزار حسین را زیارت کنید زیرا زیارت او بر مردان زنان واجب است.[۲]

۳: مُرُوا شِیعَتَنَا بِزِیَارَهِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ فَإِنَّ إِتْیَانَهُ مُفْتَرَضٌ عَلَى کُلِّ مُؤْمِنٍ- یُقِرُّ لِلْحُسَیْنِ بِالْإِمَامَهِ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل‏؛ محمد بن مسلم از حضرت باقر علیه السّلام نقل کرده است که فرمود: به شیعیان من دستور دهید تا به زیارت مزار حسین علیه السّلام بروند، براستی که زیارت مزار حسین علیه السّلام بر هر مؤمنی که اقرار به امامت حضرتش از جانب خدای عزّ و جلّ دارد، واجب است.[۳]

۴: عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا قَالَ مَنْ زَارَ قَبْرَ الْحُسَیْنِ بِشَطِّ الْفُرَاتِ کَانَ کَمَنْ زَارَ اللَّهَ فَوْقَ عَرْشِه؛ حضرت رضا علیه السّلام فرمود: کسی که مزار أبی عبدالله علیه السّلام را در کنار شط فرات زیارت کند بمنزله ی کسی است که خداوند را در فوق عرش زیارت کرده باشد.[۴]

۵: عَنِ ابْنِ مُسْکَانَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ مَنْ أَتَى قَبْرَ الْحُسَیْنِ عَارِفاً بِحَقِّهِ کُتِبَ فِی عِلِّیِّین؛‏ ابن مسکان از حضرت صادق علیه السّلام نقل کرده است: کسی که نزد حسین آید (به زیارت مزار حسین علیه السّلام بشتابد) و حقّ او را بشناسد، نام او در علیّین ثبت گردد.[۵]

۶: عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ مَنْ أَتَى قَبْرَ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ عَارِفاً بِحَقِّهِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّر؛ امام صادق علیه السّلام فرمود: کسی که به زیارت قبر ابی عبدالله الحسین علیه السّلام برود و عارف به حقّ او باشد[۶]، خداوند گناهان گذشته و آینده او را خواهد بخشید (بجز حقّ الناس).[۷]

۷: قَالَ أَبُو الْحَسَنِ مُوسَى بْنُ جَعْفَرٍ أَدْنَى مَا یُثَابُ بِهِ زَائِرُ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ بِشَطِّ الْفُرَاتِ إِذَا عَرَفَ حَقَّهُ وَ حُرْمَتَهُ وَ وَلَایَتَهُ أَنْ یُغْفَرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّر؛ امام موسی بن جعفر علیهماالسّلام فرمود: کمترین ثوابی که به زائر قبر امام حسین علیه السّلام در کنار شط قرات داده می شود ـ در صورتی که معرفت به حقّ او و حرمت و ولایتش داشته باشد ـ این است که گناهان گذشته و آینده ی او (غیر از حقّ النّاس) آمرزیده می شود.[۸]

۸: عَنْ زَیْدٍ الشَّحَّامِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ زِیَارَهُ قَبْرِ الْحُسَیْنِ تَعْدِلُ عِنْدَ اللَّهِ عِشْرِینَ حِجَّهً وَ أَفْضَلَ مِنْ عِشْرِینَ حِجَّه؛ زید شحّام از امام صادق علیه السّلام نقل کرده است که: زیارت قبر حسین علیه السّلام نزد خدا برابر با بیست حج بلکه افضل از بیست حج است.[۹]

۹: عَنْ صَالِحٍ النِّیلِیِّ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ مَنْ أَتَى قَبْرَ الْحُسَیْنِ عَارِفاً بِحَقِّهِ کَانَ کَمَنْ حَجَّ مِائَهَ حِجَّهٍ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ؛ ‏صالح نیلی از امام صادق علیه السّلام نقل کرده است که فرمود: کسی که نزد قبر حسین علیه السّلام آید و حقّ او را بشناسد، همانند کسی است که صد حج را با رسول خداصلّی الله علیه و آله بجای آورده باشد.[۱۰]

۱۰: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ حَکِیمٍ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ قَالَ: مَنْ أَتَى قَبْرَ الْحُسَیْنِ فِی السَّنَهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ أَمِنَ مِنَ الْفَقْرِ؛ محمّد بن حکیم از حضرت ابوالحسن علیه السلام کرده است: کسی که سه مرتبه در سال به زیارت مزار حسین علیه السلام آید، از فقر و تنگدستی ایمن گردد.[۱۱]

۱۱: عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ قَالَ: مُرُوا شِیعَتَنَا بِزِیَارَهِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ – فَإِنَّ إِتْیَانَهُ یَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ یَمُدُّ فِی الْعُمُرِ وَ یَدْفَعُ مَدَافِعَ السَّوْءِ وَ إِتْیَانَهُ مُفْتَرَضٌ عَلَى کُلِّ مُؤْمِنٍ یُقِرُّ لَهُ بِالْإِمَامَهِ مِنَ اللَّهِ؛ محمّد بن مسلم از حضرت باقر علیه السلام نقل کرده است که فرمود: به شیعیان ما دستور بدهید که به زیارت قبر حسین علیه السّلام بروند زیرا زیارت مزار آن حضرت روزی آدمی را زیاد و عمر او را طولانی، و بلاها و بدی ها را از او دور می سازد و زیارتش واجب است بر هر کسی که به امامت حسین علیه السّلام از طرف خداوند اقرار دارد.[۱۲]

۱۲: عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ قَالَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ أَنَا قَتِیلُ الْعَبْرَهِ قُتِلْتُ مَکْرُوباً وَ حَقِیقٌ عَلَى اللَّهِ أَنْ لَا یَأْتِیَنِی مَکْرُوبٌ إِلَّا أَرُدَّهُ وَ أَقْلِبَهُ إِلَى أَهْلِهِ مَسْرُوراً؛ امام صادق علیه السلام فرمود که: حسین بن علی علیهماالسّلام فرموده است: من قتیل اشکم، در حال غمگینی کشته شده ام، و سزاوار است بر خدا که هیچ غمزده ای به نزد من نیاید مگر اینکه شادمان به نزد افراد خانواده ی خود بازگردد.[۱۳]

نتیجه گیری:

پس از بیان روایات فوق درباره زیارت امام حسین علیه السّلام ممکن است برای خواننده این سؤال مطرح شود که: آنچه ما شنیده ایم زیارت امام حسین علیه السّلام یکی از مستحبات و دارای فضیلت و ثواب می باشد همانگونه که تعدادی از روایات فوق بر آن دلالت داشت، پس چگونه از برخی روایات بویژه سه روایت اول (و روایت یازدهم) استفاده وجوب زیارت می شود و در آنها کلمه واجب بکار گرفته شده است؟

در پاسخ می گوییم که: واجب در این گونه روایات معنایی دارد غیر از آنچه امروز اصطلاحاً در فقه ما مطرح است، چه آنکه واجب به معنای «امری که ترک آن جایز نیست و عقاب دارد» از اصطلاحات فقهاء است و در عصر ائمه علیهم السّلام رائج نبوده است، و باید واجب در عصر ائمه علیهم السّلام را به همان معنای لغوی و متفاهم عرفی آن حمل کرد و آن عبارت از لازم و ثابت است، یعنی کسی که به امامت حسین علیه السّلام اقرار دارد لازم است و سزاوار که آن حضرت را زیارت کند، و همین که در روایت آمده است که: «بر هر مؤمنی که اقرار به امامت او دارد» قرینه بر مطلب است زیرا اگر امر واجبی بود که ترک آن جایز نبود نیاز به ذکر اقرار به امامت و ایمان نداشت.

و من (منظور مؤلف کتاب حضرت آیت الله نظری منفرد می باشد) در خصوص این روایات با بعضی از اعاظم رحمه الله مذاکره کردم، ایشان بر اساس این احتمال که شاید مراد از وجوب همان وجوب اصطلاحی باشد می فرمود که: زیارت امام حسین علیه السّلام همانند حج در عمر یک مرتبه واجب است و ترک آن جایز نیست در صورتی که استطاعت برای زائر همانند حج مُحقّق شود.[۱۴]